بازتاب طرح ملی کنترل وزن و چاقی دانش آموزان (کوچ) از فعالیت های دانشکده علوم ورزشی در حوزه پژوهش و فناوری در چهل و سومین ماهنامه وزارت علوم تحقیقات و فناوری (عتف)

طرح پژوهش ملی کنترل وزن و چاقی دانش آموزان (کوچ) 

 

یکی از پیامد های اصلی ماشینی شدن زندگی تغییر در ساختار و ترکیب بدنی و افزایش شیوع چاقی است. شیوع اضافه وزن و چاقی به طور فزاینده ای در کودکان در حال افزایش است. این افزایش شیوع چاقی زنگ خطر جدی است. بسیاری از مشکلات سلامتی مثل پرفشارخونی، کلسترول خون بالا، دیابت نوع۲، گسترش بیماری های قلبی عروقی و ناهنجاری های ارتوپدیک با چاقی دوران کودکی ارتباط دارد. لذا به احتمال زیاد کودکان چاق در طولانی مدت به بزرگسالان چاق تبدیل شده و در معرض افزایش خطر بیماری های ناتوان کننده و مرگ و میر قرار می گیرند. در این راستا معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش با همکاری دانشکده علوم ورزشی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی به اجرای طرح پژوهش ملی کنترل وزن و چاقی دانش آموزان (کوچ) اقدام کرد. در مرحله آزمایشی این طرح که در سال تحصیلی ۹۹ – ۹۸ به اجرا در آمد، در مجموع ۱۸۹۲۱ دانش آموز در مرحله اول مورد آزمایش قرار گرفتند و از این تعداد ۴۱۷۶ دانش آموز دارای اضافه وزن یا چاق تشخیص داده شدند و در مداخله شرکت کردند.

نتابج اولیه نشان داد ۲۵ درصد دختران و ۲۳ درصد پسران دارای اضافه وزن و ۹ درصد دختران و ۱۱ درصد پسران چاق هستند. با این ملاکها، درصد بیشتری از پسران مشکل چاقی دارند و درصد بالاتری از دختران از مشکل اضافه وزن رنج می برند. مشکل چاقی در دختران دانش آموز تهرانی بسیار جدی است. در برخی استانها مثل هرمزگان، مشکل کمبود وزن جدی تر از اضافه وزن و چاقی است. در صورتی که نورم های جهانی ملاک تشخیص اضافه وزن و چاقی باشد، بیش از یک سوم دختران و پسران دانش آموز ۱۰ تا ۱۸ ساله ایرانی مشکل اضافه وزن یا چاقی دارند. درصد اضافه وزن و چاقی دانش آموزان ایرانی با استاندارد جهانی  ۳۳درصد و با استاندارد ایران ۲۰ درصد است. این نشان می دهد که حدود ۱۳ درصد از دانش آموزانی که دارای اضافه وزن یا چاق هستند، در استاندارد ایران دارای وزن طبیعی تشخیص داده می شوند. این یافته نشان می دهد که مداخله باید باعث کاهش وزن ۱۳ درصد از دانش آموزان شود.

اقدامات مداخله ای در خصوص تغییر عادات رفتاری، کنترل تغذیه و افزایش فعالیت های ورزشی دانش آموزان در مدت سه ماه باعث کاهش ۱ تا ۲ واحد از BMI در تمامی گروههای سنی دانش آموزان شده است. قطع ارتباط  دانش آموزان با معلمان و خانه نشینی ناشی از شیوع کرونا برای مدت دو ماه باعث از بین رفتن اثرات مداخله و حتی افزایش BMI دانش آموزان در بسیاری از گروههای سنی شده است.