طراحی داروی مهندسی شده برای درمان احتمالی COVID-19 توسط اعضای هیات علمی دانشگاه شهید رجائی
به گزارش روابط عمومی دانشگاه شهید رجائی، گروه علوم زیستی این دانشگاه با محوریت آقای دکتر سعید خلیلی و آقای دکتر علیرضا ذاکری (با همکاری پژوهشگرانی از دانشگاه های تربیت مدرس، علوم پزشکی بقیه الله، علوم پزشکی شیراز و علوم پزشکی شاهرود) در راستای رسالت این گروه در پژوهش و تحقیق در زمینه علوم زیستی و زیست فناوری از ابتدای شیوع بیماری COVID-19 در ایران شروع به مطالعه در این زمینه کرده و پس از مطالعات ابتدایی طرحی پژوهشی را تدوین کرده و پیش از شروع سال جدید به تصویب حوزه پژوهشی دانشگاه رسانده و شروع به اجرا نمودند.
بر اساس این گزارش، ایده ابتدایی این طرح استفاده از گیرنده ویروس کرونا (ACE2) به عنوان یک داروی ممانعت کننده برای انتشار ویروس در سلول بود. بدین معنی که گیرنده سلولی ویروس کرونا در محیط آزمایشگاهی تولید گردد و پس از تزریق در بدن به رقابت با گیرنده طبیعی ویروس بر روی سلول ها پرداخته و با اتصال به ویرس مانع اتصال آن به سلول شده و مانع گسترش ویروس در سلول ها گردد.
دکتر ذاکری در این خصوص اضافه کرد: این رویکرد از برتری تکاملی این گیرنده در اتصال به ویروس استفاده کرده و علاوه بر آن با توجه به منشا خودی که دارد قادر به اجتناب از آثار مضری خواهد بود که سیستم ایمنی بدن در اثر شناسایی مولکول های غیر خودی ایجاد می کند. با این وجود این گروه تحقیقاتی به گیرنده وحشی بسنده نکرده و با استفاده از ابزارهای بیوانفورماتیکی مهندسی پروتئین به طراحی گونه ای جهش یافته از گیرنده ویروس پرداخته است که مزیت رقابتی بیشتری نسبت به گیرنده طبیعی داشته باشد.
وی افزود: با طراحی جهش هایی در این گیرنده تمایل اتصال آن به ویروس افزایش داده شد و در کنار حذف عملکرد آنزیمی آن مقاومت گیرنده در برابر پروتئازها نیز افزایش داده شد.
بر اساس این گزارش، نتایج این پژوهش در قالب یک مقاله علمی در مجلات معتبر در حال بررسی برای چاپ می باشد. در صورت موفقیت بالینی این مولکول قدمی موثر در درمان این بیماری برای کشور و کل جهان برداشته خواهد شد. در همین راستا، ملزومات مطالعه بالینی این مولکول طراحی شده و در دست بررسی و تامین مالی توسط دانشگاه شهید رجائی و سایر مراکز علمی کشور می باشد.
نکته قابل تامل این است که هنگام تصویب این طرح مطالعه مشابهی در مجلات معتبر در این زمینه به چاپ نرسیده بود، ولی اخیرا یک مطالعه در مجله Cell به چاپ رسیده که دقیقا همین ایده را در محیط آزمایشگاهی مورد آزمون قرار داده و نتایج بسیار امیدوار کننده ای را به دست آورده اند. با این وجود گیرنده مورد استفاده آن گروه نوع وحشی گیرنده بوده و جهشی برای بهبود عملکرد نداشته است. به نظر می رسد که با توجه به چاپ این مقاله و اثبات موفقیت آن در محیط آزمایشگاهی به زودی آزمون بالینی این دارو در مراکز مختلف در جهان شروع خواهد شد.
دکتر ذاکری در خاتمه ابراز امیدواری کرد که با توجه به هزینه نسبتا بالای اجرای فاز بالینی این طرح مقدمات اجرای آن کشور عزیزمان ایران سریع تر فراهم گردد تا افتخار آن به نام کشور سربلندمان ثبت گردد و درمانی موثر و بدون وابستگی به کشورهای خارجی در اختیار هموطنان عزیزمان قرار گیرد.
