برگزاری نشست علمی- ادبی”بن‌مایه‌های قرآنی شعر حافظ”
به گزارش روابط عمومی معاونت فرهنگی و اجتماعی، نشست علمی_ادبی با عنوان “ بن‌مایه‌های قرآنی شعر حافظ ” در روز شنبه ۱۱ اسفند ۱۴۰۳ در سالن علامه حسن زاده آملی با حضور آقای دکتر رضا بیات (با تخصص ادبیات شیعی) به عنوان دبیر نشست و با حضور آقای دکتر زهیر توکلی و استاد حسین زحمتکش به عنوان سخنران مدعو برگزار گردید.
در این نشست دکتر توکلی در سخنان خود به بررسی تأثیر آیات قرآن کریم در شعر، به ویژه در آثار حافظ، پرداخت. او تأکید کرد که برای درک اشعار حافظ، باید با قصص قرآنی و تلمیحات موجود در آن‌ها آشنا بود. او همچنین به تفاوت رویکرد شاعران کلاسیک و معاصر به داستان‌های دینی اشاره کرد و تأکید کرد که حافظ و شاعران کلاسیک از داستان‌های قرآنی برای ایجاد معانی جدید و افزوده استفاده کردند، در حالی که شاعران معاصر، تحت تأثیر رویکرد اروپایی، گاهی داستان‌ها را به طور کلی تغییر دادند. او به مثال‌هایی از اشعار احمد شاملو اشاره کرد که در آن‌ها، از داستان‌های دینی به صورت ملحدانه و دور از سنت اسلامی استفاده شده است.
ایشان سپس به بررسی شیوه‌های مختلف استفادۀ شاعران از مفاهیم قرآنی در شعر خود پرداخت و به سه شیوۀ اصلی اشاره کرد:
* استفادۀ مستقیم از آیات قرآن (تضمین)
* استفاده از مفاهیم قرآنی در قالب تلمیح و داستان‌واره‌ها
* ارائۀ تفاسیر جدید و خلاقانه از داستان‌های قرآنی
دکتر توکلی همچنین به تفاوت درک و تفسیر داستان‌های قرآنی در دوره‌های مختلف اشاره کرد و تأکید کرد که در دورۀ معاصر، به حکمت و عمق داستان‌ها کمتر توجه شده است. او به عنوان نمونه داستان‌های حضرت ابراهیم(ع) و حضرت یوسف(ع) را واکاوی کرد.
در ادامه، آقای زحمتکش به بررسی شعر فاضل نظری و تفسیر قرآنی داستان سجده نکردن ابلیس و داستان خضر(ع) و موسی(ع) پرداخت و تأکید کرد که شاعران می‌توانند با ارائۀ تفاسیر جدید، به عمق و حکمت داستان‌های قرآنی پی بردند. رویکرد زحمتکش بیشتر اخلاقی و سلوکی بود و بر عبرت‌ها و درس‌های مندرج در داستان‌های قرآنی توجه داشت.
وی در ادامه به بررسی نحوۀ استفاده شاعران از آیات و روایات پرداخت. او به مثال‌هایی از اشعار حافظ و فاضل نظری اشاره کرد و تأکید کرد که این شاعران با استفاده از آیات و روایات، مفاهیم عمیق‌تری را در شعر خود بیان کرده‌اند.
از مهمترین بخش صحبت های آقای زحمتکش، بخشی بود که او ذهنیات و نحوۀ تفکر و تخیل یک شاعر را قدم به قدم نشان داد؛ طوری که حاضران احساس می‌کردند دارند روش شاعرانه فکر کردن را می‌آموزند. مثال‌های متعدد زحمتکش از داستان‌های قرآنی، مثل آزر و ابراهیم(ع)، یوسف(ع) و زلیخا، موسی(ع) و فرعون، و … به جذابیت بحث افزود.
در ادامه دکتر توکلی در مورد استفاده از داستان‌های قرآنی در جهت تفکر دینی صحبت کرد و به بررسی ریشه‌های فکری و تاریخی ادبیات «اخلاق عقب‌ماندگی» در ایران پرداخت. او تأکید کرد که این نوع ادبیات، که به نقد و بررسی خلقیات و رفتارهای ایرانیان می‌پردازد، ریشه در ادبیات استعماری و نگاه برتری‌جویانۀ غربی‌ها به ایرانیان داشته است. او به مثال‌هایی از آثار صادق هدایت، احمد شاملو و حتی صادق زیباکلام اشاره کرد.
در انتها، دکتر بیات با بررسی بیتی از حافظ، به تبیین دیدگاه خود در مورد خطاپذیری شاعران پرداخت.
این نشست با شعرخوانی دکتر توکلی و استاد زحمتکش به پایان رسید
 |
 |
 |
.
