گزارش نشست هم‌اندیشی اعضای هیأت علمی دانشگاه با عنوان «ریشه‌ها و پیامدهای ناآرامی‌های اخیر»
به گزارش روابط عمومی و به نقل از مرکز هم اندیشی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، نشست هم‌اندیشی اعضای هیأت علمی دانشگاه با عنوان «ریشه‌ها و پیامدهای ناآرامی‌های اخیر» در روز دوشنبه ۲ آبان ۱۴۰۱ از ساعت ۳۰/۱۲ تا ۱۴ در سالن شهید باهنر برگزار شد. در این نشست که به همت مرکز هم‌اندیشی اساتید و با همکاری بسیج اساتید دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تشکیل شد، دکتر محسن ردادی عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی و استاد مدعو دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ابتدا به واکاوی ریشه¬های اغتشاش‌های اخیر پرداخت. وی ضمن تقسیم ریشه‌های این ناآرامی‌ها به دو دستۀ کوتاه‌مدت و بلندمدت، فوت مرحومه امینی را به عنوان ریشۀ کوتاه‌مدت، و گسست فرهنگی و نیز نارضایتی‌های اقتصادی را به عنوان ریشه‌های عمیق‌تر این ناآرامی¬ها معرفی کرد.
وی افزود: مهم آن است که بین اغتشاش‌گران (کسانی که به اموال عمومی آسیب زدند)، معترضان (کسانی که به خیابان آمدند یا شبانه شعار می‌دادند) و ناراضیان (کسانی که از وضع موجود ناراضی هستند و در عین حال اقدام اعتراض‌آمیز انجام نمی‌دهند) تمایز قائل شد.
اغلب اغتشاش‌گران و معترضان، جوانان زیر ۲۰ سال بودند. بیش از همه، جوانان گروه neet(جوانان بین ۱۵ تا ۳۰ سال که نه می‌آموزند و نه شاغلند و اکثر اوقاتشان را در فضای مجازی می¬گذرانند) در این ناآرامی‌ها حضور داشتند. ناآرامی‌ها از نظر ماهیت، شهری بود و بر خلاف ناآرامی‌های سال ۹۸، شهرستان‌های کوچک در آن حضور نداشتند. شعارهایی که در این ناآرامی‌ها سر داده می‌شد، مربوط به آزادی و متناسب با جنبش‌های جدید اجتماعی بود و بر خلاف سال ۱۳۹۸، شعارهای اقتصادی و عدالت‌خواهانه وجود نداشت.
نقش رسانه‌ها در این ناآرامی‌ها بسیار پررنگ بود. بر خلاف سال ۸۸ و ۹۸ که رسانه عامل تهییج بود، در این دوره، رسانه‌ها متن کنشگری بودند. یعنی جمعیت قابل ملاحظه‌ای در خیابان و میدان نبودند اما همان اندک، به سرعت در فضای مجازی ضریب می‌گرفتند. با این توضیح، می‌توان گفت که این، اولین ناآرامی مجازی در ایران است. نکتۀ دیگر در مورد رسانه‌ها این است که رسانه‌های رادیکال مثل اینترنشنال، رسانه‌های حرفه‌ای‌تر مانند بی بی سی را از دور خارج کردند.
در این ناآرامی‌ها سلبریتی‌ها نقش فعال نداشتند و منفعلانه و تحت فشار رسانه‌ها و فالوورها پست می‌گذاشتند.
شعارهایی که در این ناآرامی‌ها سر داده شد، رکیک و خشن بود. حتی در سال‌های ۸۸ و ۹۸ که خشم عمومی کمتر از الان نبود نیز هرگز شعارها اینچنین خشن و رکیک نبودند.
تجمع‌های ایرانیان خارج از کشور در این دوره بسیار پررنگ بود. هرچند عمدۀ افراد تحصیل‌کرده و قابل اعتنا در این تجمع‌ها شرکت نداشتند، اما تجزیه‌طلبان و اقلیت‌های جنسی حضور پیدا کردند. در موضوع سقوط هواپیمای اوکراینی ایرانیان خارج از کشور، اینچنین واکنش نشان ندادند و در این دوره واکنش آنها بسیار جدی بود. می‌توان گفت که دو دلیل احتمالی در این زمینه وجود دارد:
۱. به دلیل سرخوردگی ناشی از چشم انداز تاریک مهاجران در اروپا
۲. توهم برافتادن نزدیک جمهوری اسلامی
در این ناآرامی‌ها نیروهای سیاسی داخلی تا حد زیادی انسجام خود را حفظ کردند و مانند سال ۱۳۸۸ نبود که شکاف بزرگی میان نیروهای سیاسی به وجود آید. یکی از دلایل گسترده نشدن اعتراض‌ها، احتمالا همین حفظ اتحاد میان نیروهای سیاسی کشور بود.
این ناآرامی‌ها پیامدهای ناگواری هم داشت که به آنها اشاره می‌شود:
۱. از نظر فرهنگی و اجتماعی: جان‌های عزیزی از دست رفت. به علاوه در سطح اجتماع، کاهش انسجام و افزایش شکافهای قومیتی به وجود آمد.
باید اذعان کرد که در این دوره، عملکرد نیروی انتظامی بسیار بهتر از شورش‌های گذشته بود و مشخص است که نیروهای انتظامی آموزش‌ها و آمادگی کافی برای برخورد مناسب با معترضان و اغتشاش‌گران را کسب کرده‌اند.
۲. از نظر سیاسی این ناآرامی‌ها اصلاحات و توسعه را سخت‌تر کرد. به علاوه سرمایه اجتماعی را کاهش داد. فضا برای فعالیت تروریست‌ها مهیا شد و چهرۀ ایران و نه فقط جمهوری اسلامی در سطح جهان مخدوش شد.
۳. از نظر اقتصادی، این ناآرامی‌ها باعث شد که بورس و بازار به شدت دچار انقباض شوند. چشم‌انداز مثبتی که قرار بود در شش ماه دوم سال ۱۴۰۱ و پس از موفقیت ایران در فروش نفت و افزایش درآمدهای ارزی حاصل شود، تحت‌الشعاع قرار گرفت. به علاوه ظاهراً مذاکره برای لغو تحریم، از دستور کار آمریکا خارج شد و این نیز یک اثر نامطلوب اقتصادی بر جای گذاشت.
پس از صحبتهای دکتر ردادی، بخش عمده جلسه به بیان نقطه¬نظرات، انتقادات و پیشنهادات اعضای محترم هیئت علمی از منظرها و رویکردهای مختلف اختصاص یافت.
بنابر پیشنهاد اعضای محترم هیئت علمی، مقرر شد که این جلسات در طی هفته¬های آتی هم به منظور بررسی و تحلیل وقایع اخیر ادامه داشته باشد.
