رئیس موسسه Isc : فهرست ۲ درصد منتسب به استنفورد، لزوماً فهرست برترین پژوهشگران نیست
به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت علوم به نقل از موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر محمد جواد دهقانی گفت: موسسه ISC هر سال پس از رفع خطاهای موجود در فهرست‌های مستخرج از پایگاه استنادی وب علوم (Web of Science) و با استفاده از روش‌های آماری و تحلیل‌های علم سنجی، فهرست نرمال‌شده نویسندگان یک درصد برتر ایران را به دانشگاه های مربوطه اعلام می‌کند.
وی افزود: همچنین این موسسه با اتکاء به منابع اطلاعاتی و پایگاه‌های داده خود، هر سال فهرستی از نویسندگان پراستناد ایرانی در حوزه‌های علوم انسانی، اجتماعی و هنر را نیز شناسایی و به جامعه علمی معرفی می کند.
فهرست هایی مانند استنفورد جامعیت ندارند
دکتر دهقانی با اشاره به اینکه اخیراً فهرست‌های مختلفی در رسانه ها با نام فهرست پژوهشگران برتر استنفورد منتشر شده است گفت: فهرست استنفورد تنها فهرست از پژوهشگران پر استناد نیست. برخی از پایگاه های اطلاعات علمی و سامانه‌های استنادی نیز فهرست‌های درصدی از نویسندگان و موسسات برتر ارائه می کنند. نکته مهم در خصوص این ارزشگذاری‌‌ها این است که این فهرست‌ها جامعیت و مانعیت کافی ندارند.
رییس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) تاکید کرد: شاخص‌ها و سنجه‌های آماری و علم سنجی منبع غنی، سریع و بهینه‌ای برای ارزیابی وضعیت علم، پژوهش و پویایی قلمروهای علمی هستند. اما استفاده نادرست از این شاخص‌ها و عدم شناخت از کارکرد واقعی و منطق درونی هر سنجه می تواند آسیب‌هایی را در پی داشته باشد.
فهرست استفورد فهرست برترین پژوهشگران نیست
وی افزود: همه پژوهشگران برتر و تاثیرگذار در این فهرست‌ها قرار نمی‌گیرند و حتی شاید بتوان گفت کسانی که در این فهرست‌ها قرار می گیرند لزوماً برترین پژوهشگران نیستند. از این رو، این فهرست‌ها همواره درصدی مثبت کاذب و منفی کاذب دارند. به علاوه، با تغییر روش شناسی‌ها، فهرست‌ها و اسامی هم تغییر می‌کنند. بنابراین، باید توجه داشت که هر یک از سنجه‌های استنادی یا رتبه بندی های پژوهشگران بیانگر نوع متفاوتی از عملکرد و دستاورد پژوهشی است.
برخی فهرست‌ها به زیست بوم علمی توجه ندارند
وی افزود: گاهی اوقات انتشار این فهرست‌ها بازتاب گسترده ای در سطح کشور پیدا می کند و حتی تعبیرهای نادرستی از آنها صورت می گیرد. یکی از مهم ترین ایرادات این فهرست‌ها، عدم توجه لازم به زیست بوم علمی است. نویسندگان پراستنادی که در این فهرست‌ها وارد می شوند اغلب در طول دوره فعالیت آکادمیک خود با تیم‌های مختلف و پژوهشگران مختلفی همکاری داشته اند. آنها در برخی از پژوهش‌ها نقش پژوهشگر ارشد و در برخی نقش جنبی، محدود و یا شاید افتخاری داشته‌اند. لذا نقش‌ها و میزان همکاری آنها در پژوهش‌های مختلف متفاوت است و نمی توان تمام اثرگذاری علمی و استنادهای دریافتی را به یک میزان برای آنها وزن دهی کرد.
رییس ISC گفت: سوال مهم این است که آیا پژوهشگران دیگری که در طول سالیان مختلف با یک پژوهشگر پراستناد مشارکت داشته اند نیز در این فهرست‌ها جای گرفته اند یا خیر؟ در اصل، چنین رویکردهایی معطوف به فردگرایی و تقلیل‌گرایی است در حالی که پژوهش‌های علمی در جهان معاصر ماهیتی مشارکتی و مبتنی بر همکاری تیمی دارد.
وی ادامه داد: آنچه به عنوان فهرست استنفورد در کشور شناخته می شود و مورد توجه رسانه ها و موسسات قرار می گیرد یک دیتاست از نویسندگان پراستناد در رشته های علمی مختلف به همراه انواع مختلفی از سنجه های استنادی استانداردشده است. اما باید توجه داشت که هرگونه استفاده از داده های آن و شناسایی یک نویسنده به عنوان نویسنده تاثیرگذار یا پراستناد بایستی با توجه به مقایسه عملکرد در همه شاخص ها و بررسی مقادیر نرمال یا غیرنرمال نسبت به حوزه های علمی تخصصی و در مقایسه با سایر همتایان صورت گیرد به ویژه اینکه ایرادات آشکاری در این دیتاست وجود دارد.
عدم پردازش کیفی در فهرست استفورد
دهقانی گفت: کلاریوت آنالیتیکس در اعلام فهرست سالانه پژوهشگران پراستناد دنیا (Highly Cited Researchers) مدارک همه نویسندگان را بررسی کرده و مواردی مانند مقالات ابطال شده، سوء رفتار علمی و نرخ بالای خود استنادی را بررسی می‌کند. در نتیجه، برخی از نویسندگان از فهرست حذف می‌شوند و تعداد زیاد استنادات یک نویسنده ضامن قرارگیری در فهرست نویسندگان پراستناد دنیا نیست. اما محققان استنفورد هیچ گونه پردازش کیفی بر روی فهرست خود انجام نمی دهند و براساس محاسبات و حدود آستانه آماری فهرست خود را تدوین می کنند. بنابراین، کاربران بایستی برحسب نیاز خود و بدون پیش داوری از چنین داده هایی استفاده کنند و منطق محاسبه هر شاخص، ضعف ها و قوت ها و کاربردهای آن را مدنظر قرار دهند.
متن کامل گزارش موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) از طریق لینک زیر قابل دسترسی است.
دفتر همکاری های علمی و امور بین الملل دانشگاه شهید رجایی
کد خبر: ۱۴۰۰۰۸۲۴۰۲
