علم سنجی عبارت است از دانش اندازه گیری علم، که با بررسی و کشف نظام و ساختار یک حوزه علمی به روش کمی، دستاوردهای یک قلمرو فکری را معین کرده و حتی خطوط احتمالی برای پیشرفتهای بعدی را پیش بینی می کند. علم سنجی سعی دارد با استفاده از داده های کمی مربوط به تولید، توزیع و استفاده از متون علمی، علم و پژوهش علمی را توصیف و ویژگیهای آن را مشخص کند.
اولین کسانی که واژه علم سنجی را ابداع کردند دوبروف و کارنوا بودند. آنها علم سنجی را به عنوان اندازه گیری فرآیند انفورماتیک تعریف کردند. انفورماتیک از نظر میخائیلف عبارت است از اصول علمی که به بررسی ساختار و ویژگیهای اطلاعات علمی می‌پردازد و قوانین و فرآیندهای این ارتباطات را مورد بحث قرار می‌دهد.
علم‌سنجی از دهه ۵۰ قرن بیستم میلادی شکل گرفت و درطول یک دهه توانست توجه بسیاری را به خود جلب کند و یک دهه بعد و در زمان انفجار تاسیس پی‌درپی رشته‌های جدید دانشگاهی در اشکال مختلف و تحت عناوینی چون علوم اطلاع‌رسانی و کتابداری در محافل دانشگاهی جا افتاد. امروزه عمده‌ترین شاخص تولید علم در سطح جهان تعداد مقالات علمی نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر بین المللی و نیز استنادهای مرتبط با آن شناخته شده است. هر یک از این شاخص‌ها دارای اهمیت خاصی در سنجش داده‌های علمی دارا می‌باشند. تعداد مقالات نمایه شده بیانگر رشد کمی تولیدات علمی و استنادهای مرتبط با آن نشانگر اثربخشی مقاله چاپ شده و سطح کیفی آن است. در کنار این شاخص‌های اصلی معیارهای دیگری چون پژوهش‌های کاربردی، تعداد کتب چاپ شده، ثبت اختراعات، مراکز رشد فناوری، کنفرانس‌ها، مجلات علمی – پژوهشی و … نیز در تعیین میزان تولیدات علمی موثرند.
کاربرد های علم سنجی
- مطالعه کمّی جریان علم
- مطالعه تاریخی و جامعه شناختی علم و دانش
- برنامه ریزی و سیاست گذاری علمی
- شناخت و ترسیم الگوهای ارتباطات علمی
- تعیین میزان همکاری نویسندگان حوزه های گوناگون
- ترسیم ساختار علم و دانش به طور کلی و ترسیم ساختار موضوعات و حوزه های علمی خاص و نمایش ساختار علمی یک حوزه خاص، یا طرح نقشه علمی یک کشور
- ارزیابی علم و فناوری و ابداع شاخص ها و مقیاس های اندازه گیری توسعه علم و فناوری
- مطالعه ارتباطات میان رشته ای: روشن نمودن روابط میان حوزه های مختلف دانش، سنجش روابط میان رشته ای موضوعات و ارتباطات علمی
- ارزیابی و رتبه بندی انتشارات، ارزیابی و سنجش عملکرد تحقیقاتی و آثار تولیدی نویسندگان، سازمان ها، دانشگاه ها، کشورها و …
- تعیین سهم یک کشور، دانشگاهی یا سازمان در تولید علم در عرصه های ملی و بین المللی
- سنجش عملی فعالیت های اعضای هیأت علمی
- تهیه گزارش رشد علمی یک کشور
- ردگیری روند تولید و اشاعه دانش های مختلف
- بررسی غیرمستقیم شیوه های تولید، کسب و اشاعه اطلاعات علمی
- مطالعه رشد متون در موضوعات خاص
- اندازه گیری تأثیر انتشارات و رتبه بندی انتشارات بر اساس اهمیت آن ها
- ردیابی انتشار اندیشه ها و مطالعه الگوهای انتشاراتی
- تحلیل کمّی در مورد تولید، توزیع و استفاده از متون منتشر شده
- تعیین مجلات هسته، معرفی نویسندگان برتر و مقالات پراستفاده
اولویت های پژوهشی واحد علم سنجی
- ورود به رتبه بندی های جهانی
- بررسی تولیدات علمی دانشگاه شهید رجایی.
- مقایسه تولیدات علمی دانشگاه شهید رجایی با سایر دانشگاه های کشور.
- بررسی تولیدات علمی اعضای هیئت علمی و محققین دانشگاه بر اساس شاخص های مربوطه.
- بررسی و ارائه گزارشات مربوط به همکاری های داخلی و بین المللی دانشگاه شهید رجایی با سایر دانشگاه ها
- ارزیابی برونداد دانشگاه شهید رجایی در حوزه های نوین فنی حرفه ای و تربیت دبیر در سطح ملی و بین المللی
- ارزیابی نمایه نامه های مربوط به مجلات و ارتقاء جایگاه نمایه مجلات دانشگاه شهید رجایی
- ارزیابی وضعیت استفاده از منابع الکترونیک در دانشگاه شهید رجایی
- گزارش تولیدات علمی دانشگاه شهید رجایی در پایگاه علمی Web of science در سال ۲۰۱۹
- گزارش تولیدات علمی دانشگاه شهید رجایی در پایگاه علمی scopus در سال ۲۰۱۹
- گزارش میزان استفاده از پایگاه اطلاعاتی Up To Date توسط کاربران دانشگاه
تلفن: ۲۲۹۷۰۰۲۹
فکس: ۲۲۹۷۰۰۳۳
داخلی:۲۴۰۹
int.affairs @ sru.ac.ir
