جشن تیرگان چیست؟ از دل اسطوره‌های تاریخی تا پهلوانان افسانه‌ای!
تاریخ ایران باستان پر است از جشن‌ها و مراسم‌های سنتی که هرکدام حکایت‌های شنیدنی جذابی دارند. جشن تیرگان یکی از مهم‌ترین جشن‌ها سنتی ایران باستان است که در روزگاران قدیم در تیرماه برگزار می‌شد..
جشن تیرگان در روز سیزدهم تیرماه برگزار می‌شود. گفته می‌شود که ۱۳ تیر، همان روزی بود که آرش کمانگیر بر فراز قله دماوند رفت.
امروزه نیز در چندین و چند شهر کشورمان همچنان این جشن زنده است و برگزار می‌شود.
جشن تیرگان چیست؟
در تاریخ ایران باستان، اهمیت برگزاری جشن تیرگان با جشن‌هایی مانند نوروز، مهرگان و سده برابری می‌کند. درباره این جشن و علت برگزاری آن باورهای متعددی وجود دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم.
ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه خود به این جشن اشاره می‌کند و علت برگزاری آن را، گرامیداشت نویسندگان ایرانی می‌داند.
هم‌اکنون جشن تیرگان توسط زرتشتیان ایران و سایر ایرانیان در بسیاری از شهرها و استان‌ها برگزار می‌شود. جشن تیرگان حالا به عنوان میراث معنوی کشور در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
جشن تیرگان در تقویم کنونی ایران، تعطیلی رسمی ندارد؛ اما رسم معمول این است که در روز تیر، یعنی روز سیزدهم تیرماه، یا روزهایی نزدیک به آن برگزار گردد. در این جشن مراسم‌های متنوعی مانند آب‌پاشی، فال کوزه، دستبند تیر و باد و خوردن میوه و گندم نیز اتفاق می‌افتند.
آرش کمانگیر
همه ما نام آرش کمانگیر را شنیده‌ایم. در افسانه‌ها، او کسی بود که مرز ایران را با کمان خود و از فراز قله دماوند تعیین کرد. بد نیست که ماجرای آرش کمانگیر را بار دیگر به یاد بیاوریم.
ماجرا به جنگ میان سپاه افراسیاب، یعنی تورانیان، و سپاه منوچهر، یعنی ایرانیان، برمی‌گردد. سال‌های طولانی بود که این دو کشور با یکدیگر در جنگ و ستیز بودند. در نهایت، بعد از سال‌ها، سپاه ایران در روز اول تیر از سپاه تورانیان شکست می‌خورد. این اتفاق باعث می‌شود که سپاه ایرانیان در مازندران به‌سختی بیفتد و تحت‌فشار قرار بگیرد.
بعد از سال‌ها جنگ و نزاع، دو طرف تصمیم می‌گیرند که به این ستیز پایان دهند. فقط کافی بود که مرز میان دو کشور برای همیشه مشخص شود. برای تعیین مرز باید تیری از مازندران به سمت خاور پرتاب شود. فردی که برای تعیین این مرز انتخاب شد، آرش کمانگیر بود. در میان تمام کمانداران ایران، نیروی بازو و قدرت آرش از همه بیشتر بود و همه او را تحسین می‌کردند.
آرش کمانگیر به فرمان فرشته زمین این مسئولیت را پذیرفت و برای انجام وظیفه خود بر فراز قله دماوند رفت. او با تکیه به نیروی خداداد تیر خود را پرتاب کرد و بعد از آن پرتاب، خودش از دنیا رفت. پروردگار، یعنی هرمز، به فرشته باد دستور داد تا از تیر محافظت کند تا سالم به مقصد خود برسد.
تیر پرتاب شده بعد از اینکه از بامداد تا نیمروز در حرکت بود، در نهایت به درخت گردویی در کنار رود جیحون برخورد کرد. این درخت، به‌عنوان مرز توران و ایران مشخص شد. ایرانیان نیز هر سال، برای یادبود فداکاری و وطن‌پرستی آرش، این روز را جشن می‌گیرند.
نویسنده: مریم ریاضی | منبع : https://www.jabama.com/mag/tirgan-festival/
